Ęsi, ćakra, ćelo

Nie, to nie jest gęsi język.

Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj – jest to najstarsze znane zdanie zapisane w języku polskim i na ziemiach Śląska. „Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai” zapisano w 1270 roku we Wrocławiu na karcie 24 księgi henrykowskiej.

 

A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają.

Zawsze mi się wydawało, że Rej miał na myśli fakt, że nasz język polski piękny jest, a nie jakieś tam gęgu-gęgu, nie wiadomo co to. Ni pies, ni wydra. Dziś dowiedziałem się, że gęsi język, to łacina, bo praPolakom język ów kojarzył się z gęganiem. No na pewno Rej nie miał na myśli faktu, że Polacy nie gęsiami, czy też gęśmi są.

Gęgu- gęgu.

 

Polszczyzna jest językiem naturalnym należącym do grupy zachodniosłowiańskich, stanowiących część rodziny indoeuropejskiej.

 

Ponoć 44 milionów ludzi traktuje ten język polski jako ojczysty. 44, eh, ten Mickiewicz.

 

Najstarszy druk w języku polskim ukazał się w 1475 roku we Wrocławiu. Były to trzy modlitwy – Ojcze nasz, Zdrowaś Mario oraz Wierzę w Boga. To nie dziwota, że my Polacy tacy wierzący i religijni.

 

Alfabet nasz opiera się na abecadle łacińskim i składa się dziś z 32 liter. Z wyjątkowych znaków należy wyróżnić: ć, ą, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Biedne „dż” i „dź” się nie załapało.

 

Współczesny język polski wywodzi się pod względem zasobu słownictwa z dialektów używanych w Wielkopolsce i Małopolsce, w mniejszym stopniu na Mazowszu czy na innych obszarach. W wymowie tzw. kulturalnej (standardowej, ogólnopolskiej, ludzi wykształconych) współczesnego polskiego góruje wymowa najbardziej typowa dla dialektu mazowieckiego.

 

Na język polski wpływały inne języki. Najważniejszymi z nich były: gęsi (czyli łacina), grecki, niemiecki, czeski, ruski (później białoruski i ukraiński), turecki, włoski, rosyjski, węgierski i jidysz.

Obecnie można obserwować duży wpływ języka Szekspira na polszczyznę. [Ryli? Oł, fak]

 

W etnicznym języku polskim wyróżniamy:

– język ogólny: język literacki, język potoczny

– dialekty: ludowe oraz miejskie (np. gwara warszawska, gwara lwowska)

– socjolekty – gwary środowiskowe

 

W dużym przybliżeniu przeciętny Polak czynnie zna (czyli używa w wypowiedziach) nie więcej niż kilkanaście tysięcy słów, natomiast biernie (rozumie, ale nie używa) – ok. 30 tysięcy słów. Wyjątkami są osoby, które mogą biernie znać nawet 100 tysięcy słów. Jednak badania filologów z Uniwersytetu w Białymstoku wykazują, że wystarczy znajomość 1 200 najczęściej używanych słów w języku polskim, by móc zacząć się nim posługiwać.

Ciekawe ile ja znam? Chyba sporo ale większości nie rozumiem. Literaki na kurniku uczą i ogłupiają. Bo kto to wie co to jest: tex, ulwa, ate, alegoreza, ald, matni, fidybus, tuf, maa, mho? Wiem, że są ale wiem, że nie wiem co znaczą. Dziwne, że WORD podkreśla co niektóre wymienione przeze mnie wyrazy. To są one polskie, czy nie?

Poza tym, czy jak ktoś zna jeden wyraz, np. być, to czy wyraz byliśmy zalicza się jako drugi wyraz zapoznany przezeń, czy jako jeden, bo to przecież koniugacyja jakaś.

 

Zrozumienie polskiej gramatyki staje się o wiele prostsze po uwzględnieniu ogólnych zasad wymian głoskowych. Łot?!

 

W tradycyjnej (szkolnej) klasyfikacji wyróżnia się 10 części mowy: rzeczownik, przymiotnik, czasownik, liczebnik, zaimek, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, partykuła.

Nieodmienne są:

Przysłówek – “Spośród wszystkich łamigłówek najtrudniejszy jest przysłówek, lecz nie będziesz miał z nim biedy, gdy zapytasz: jak? gdzie? kiedy?” – np. ładnie, wszędzie, jutro.

Jutro się nie odmienia?!

Zaimek przysłowny – (np. jak? – tak; gdzie? – tam; kiedy? – kiedyś; którędy? – tamtędy; skąd? – stamtąd; dokąd? – tam)

Przyimek – “Znajdź przyimki przy imionach: z Jankiem, w Stachu, u Szymona”

Wykrzyknik – np. ach!, hej!, halo!, hura!, bęc!

Dziwne! A achy i ochy to co to jest? Nie odmiana acha i ocha?

Partykuła – “Wreszcie partykuły te: li, czy, no, że, niech, by, nie!”

Spójnik – “Spójnik spaja doskonale słowa, zdania: i, lecz, ale, oraz”

 

Czasu zaprzeszłego chyba nie ruszę. Na szczęście w języku współczesnym zanikł w zasadzie całkowicie i znany jest dziś tylko z książek (bardzo rzadko bywa używany w celu celowej archaizacji języka mówionego).

Co ja robiłem byłem? Ja robiłem był wpis na blog. Ja byłem robił wpis na blog.

 

Rybyśmy łapali – hehehe, zabawne.

A wódkęśmy pili też można powiedzieć?

A jedną gęśśmy łapali też?

 

Forma „jam” ma charakter podniosły. Jejks, jam często tej hybrydy używa.

Inne formy mają charakter potoczny lub są stosowane do podkreślenia. Formy typu “gdzie żeście byli” są uznawane obecnie za niepoprawne, chociaż są coraz bardziej rozpowszechnione w mowie potocznej. Końcówka „–ście” może być doklejana do cząstki “że” wtedy, gdy pełni ona rolę spójnika lub partykuły wzmacniającej, np. Mówili, że jedliście = Mówili, żeście jedli, Gdzieżeście byli? = Gdzież byliście?
Pod względem formy czas przyszły prosty jest identyczny jak czas teraźniejszy. Formy czasu przyszłego prostego oznaczają czynności lub stany przyszłe (np. Za miesiąc skończę szkołę). Marginalne jest użycie form czasu przyszłego prostego dla oznaczenia czynności lub stanów:

– habitualnych – np. Zawsze, kiedy przyjdzie, wypija szklankę mleka

– omnitemporalnych – np. Nie rozpali się ognia, jeśli się nie ma żadnych narzędzi

– przeszłych – np. To było tak: idę sobie ulicą, a tu nagle jak nie wyskoczy pies bez kagańca.

 

Kiedyś to się laski wyrywało:

„…panno ma namilejsza! Gdy chciałem na służbę ot ciebie jachać precz, przytajałem do domu twego, ciebie żegnając. Dziwne rzeczy, w miłości będąc, poczęły się między nama, toć jest, aby mnie nie zapomniała, barzociem twej miłości prosić, a twa miłość na mą prośbę ślubiła to uczynić.”

Używszy imiesłowu przysłówkowego uprzedniego zakończył wpis.

Używając imiesłowu przysłówkowego współczesnego zakończam wpis.

 

Trudny ten nasz poczciwy język polski.

 

21 lutego – międzynarodowy dzień języka ojczystego!

wszystkiego dobrego języku polski